در پي چاپ دو بخش اول مقاله پژوهشي تاريخي اسب کرمان يک جلسه حمايتي مردمي در تاريخ اول بهمن امسال با شرکت بزرگان و توليدکنندگان و پرورش دهندگان اسب کرماني درکرمان برگزار شد.
اين جلسه که کاملا مردمي وخصوصي بود با وجود شايعات عجيب و پراکنده و جو سازي هاي حبابي عده اي شناخته شده در گروهاي تلگرامي بسيار خوب و با موفقيت برگزار شد. برخورد بزرگان اين اسب بسيار خوب و حمايتگرانه بود. مسئولين استان نيز همينطور. اين کارهاي غير حرفه اي و ضد مردمي تنها باعث همبستگي بيشتر مردم شد. البته که هيچ کار بزرگ و سازنده اي بدون سختي انجام نخواهد شد اما زماني که در مقابل سختي ها نيروي مردمي باشد سختي ها با نيروي قدرتمندي روبرو خواهند شد که نيرويي قدرتمندتر از مردم وجود ندارد. کارگروه اسب کرمان باور دارد که مردم آگاه و داراي قدرت تصميم گيري و توانايي انجام کار هستند و آزاد هستند تا تصميم بگيرند که مي خواهند جزيي از نداي اسب کرمان باشند يا خير. مردم آزادند تا تصميمي را بگيرند که براي خودشان، خاکشان، خونشان و اسب هايشان درست مي دانند.
در اين جلسه ابتدا آقاي امير بهزاد بهزادپور سخنراني مفصلي در خصوص تاريخچه اين اسب خصوصا در بم وبزرگاني که پرورش دهنده اسب بودند وساير مسائل مرتبط ارائه نمودند سپس آقاي مهندس سهيل يوسف نيا نيز نظر به شناخت اسب استان کرمان از حدود 25 سال قبل ضمن بيان معضلات ومشکلاتي که در خصوص اين اسب وجود دارد با استفاده از پاورپونت به ارائه روش هاي اصلاح نژادي براي اين توده ژنتيکي نمود. همچنين مراسم افتتاحيه واختتاميه توسط خانم نازنين عامري اعلان گرديد که در پايان باصرف ناهار همگان اعلان آمادگي نمودند که همه جور حمايتي را جهت ثبت اين ذخيره ژنتيکي انجام خواهند داد .
با توجه به اينکه بيشترين و بهترين و خالص ترين هاي اين نژاد هنوز در خاک کرمان نگهداري مي شوند و تنها تعداد کمي به خارج از استان برده شده اند پيگيري رد و نشان اسب ها با همکاري مردم و مالکان و دوستداران چندان سخت نخواهد بود.
حاضرين همچنين چند نماينده انتخاب کردند تا نامي مناسب و شايسته و نيک براي اين اسب ها انتخاب کنند.
چيزي که بسيار به چشم مي خورد همبستگي و پشتيباني حاضرين از يکديگر بود. آن ها نسلي هستند که بعد از سالهاي درازي با فکر همبستگي و پشتيباني از يکديگر و اسب هايشان دور يک ميز نشستند. اين نسل بيشتر آمده بودند تا آينده اي بهتر براي اسب هايشان ، هم خاک و هم خون هايشان را رقم بزنند. در وجود اين اسب تدبير پدرانشان هست، همچنين عرق تلاش هاي بي پايان و خون دل خوردن هاي فراوان، هنر توليد و پرورش يک نژاد ترکيبي از بهترين اسب هايي که در منطقه و خارج از منطقه بود. اين جمع به احترام پدرانشان و با اميد به آينده اي بهتر براي فرزندان و نوه هايشان تصميم گرفتند تا پيرو خلف پدران خود باشند و با همبستگي و پشتيباني از هم ، پل ارتباطي بين پدرانشان با فرزندان و نوه هايشان بسازند. پلي که امروزه ساختنش کم از افتخارات گذشتگان ندارد.
روزي آيندگان خواهند گفت که پدرهايشان، عموهايشان، پدربزرگهايشان، … بعد از سالهاي دراز و نسلها ، دور يک ميز نشستند و براي اين اسب هاي هم خون و هم خاک با همبستگي و همکاري و همفکري پايه هاي يک آينده روشن را ساختند. يا به سهم خودشان در نمونه گيري ها، جمع آوري اطلاعات و عکس ها و اسناد قديمي، نگهداري و توليد پرورش اين اسب ها شرکت داشتند، پشت سر اسب هايشان ايستادند، از اندک باقيمانده هاي اين خون با جان و دل حفاظت کردند. امروز افتخار ديگر، کشورگشايي يا کشف قاره هاي جديد نيست. افتخار به توانايي در گفتگوهاي موفق و دست يافتن به توافق است.
افتخار حفظ ميراث گذشتگان و ساختن آينده اي بهتر براي فرزندان اين خاک است. افتخار تکيه به تفاهم ها و احترام به تفاوت ها و پيدا کردن راه هاي مسالمت آميز براي زندگي ست. امروز بيشتر از هر چيز به مردان و زناني احتياج داريم که در اين بلبشوي زماني و تاريخي به فکر ساختن آينده اي مطمئن براي نسل هاي آينده باشند .همانطور که امروز ما به راحتي حتا در هر دورهمي عصرانه اي ، گذشتکان را به نقد مي کشيم و درباره رفتار و کردار آن ها نظر مي دهيم روزي نيز ما مورد قضاوت قرار خواهيم گرفت. تاريخ بزرگترين قاضي رفتار و کردار مردم است.
پس از پايان جلسه نظر به حمايت همگان کارگروه اقدام به جمع آوري نمونه هاي ذخيره ژنتيکي و اطلاعات پيشينه اي اسب ها نمود.
بسياري از مالکين که در جلسه حضور نداشتند بعد از جلسه با کارگروه حمايتي مردمي اسب کرمان تماس گرفتند و پرسش هاي خود را مطرح کردند. چندين مالک نيز براي کمک و همکاري تماس گرفتند و عده اي نيز براي نمونه گيري از اسب هايشان درخواست دادند. در سري اول از 25 راس اسب در شهرستان هاي بم و راين ورفسنجان نمونه برداري شد و سري دوم نمونه گيري نيز چند هفته بعد در رفسنجان انجام شد.
مزيت هاي ثبت و ضبط پيشينه ي اين اسبها
1- اين اقدام قدمي ست براي پس گرفتن هويت اين اسب ها. اين اسب ها از اين پس با شناسنامه خودشان و با هويت خودشان نام برده و شناخته خواهند شد و در مسابقات مختص به خود شرکت خواهند کرد.
2- باعث منسجم شدن اطلاعات خوني و پيشينه اي شده و نريان ها و ماديان هاي تاييد شده را با اطلاعات کامل در اختيار مالکان براي توليدات هدفمند و با کيفيت بالاتر قرار خواهند داد.
3- به طور قطع با توليدات هدفمند و با کيفيت بالاتر، ثبت شجره اين اسب ها روي خريد و فروش و قيمت و رونق بازار نيز تاثير خواهد داشت و باعث دلگرمي مالکين خواهد شد.
4- اين نژاد پيشينه اي به اندازه نژاد دره شوري يا ديگر نژادهاي ايراني ندارد. يک نژاد ترکيبي ساخت دست بشر است. اما همچنان بسيار با ارزش است. حاصل ذوق و سليقه و تدبير بزرگان اين منطقه در توليد اسب در طي تاريخ منطقه است. اين توده ژنتيکي سزاوار توجه و تلاش است. سزاوار ثبت و داشتن يک هويت رسمي.
5- پس از جلسه کورس خان عامري نژاد متني را منتشر کردند که خلاصه اي از آن به شرح زير است.
قارون هلاک شد که چهل خانه گنج داشت
نوشيــــــروان نمرد که نام نکو گذاشت
بيش از 25 سال است که مردم رفسنجان ميزبان اسب هايي از تيره اسبان من هستند و امانت داري را به جا آورده اند و هميشه ذخيره ژنتيکي خوبي براي اسب داري من بوده اند…پس از اطلاع از تصميمات اين کارگروه و جلسه فهميدم که هيچ يک از اعمالشان در اين جلسه مشکلي براي من يا عزيزان به وجود نمي آورد و آن ها در صدد ثبت ژنومي مي باشند که خالي از لطف نيست و منافاتي با اسب داري بنده يا شما ندارد…
اميد است تا با اين سري از اقدامات، خلوص و تعداد اين اسب ها کم کم در کشور زياد شده و باعث رونق بازار و بازگشت جايگاه واقعي اين اسب ها نه تنها در استان که در کشور شود. اين اسب ها از پرتوان ترين و پتانسيل دارترين خون هاي ايراني براي سواري هاي نمايشي و سواري هاي آزاد هستند. توليد کنندگان، مالکان و دوستداران نيز بعد از سالها به دلگرمي خواهند رسيد.
آري ، کاري که قرار است انجام شود اصلا کار عجيبي نيست ثبت پيشينه ي اين اسب ها به طور مستند است. احترام به عرق و خون مردم و اسب هاي اين خاک در طي سالها. دادن نامي شايسته و نيک وقتي خداوند به خانواده اي فرزندي مي دهد اولين کاري که پدر و مادرش مي کنند دادن نامي نيک به آن کودک و ثبت هويت اوست. اسب هاي کرمان با پيشينه تاريخي حدودا سيصد ساله (مستند) هنوز نامي ثبت شده ندارند (در جلسه بزرگان بر سر اين موضوع نيز توافق کردند). تمامي فعاليت هاي کارگروه مردمي حمايتي اسب کرمان توسط نيروهاي مردمي انجام مي پذيرد تا از بازي هاي قدرت و مسائل حاشيه ايي آشنا بر همگان در امان بماند.
حتا براي تبارنامه اسب فريزين نيز قرار شده است تا بزرگان، مالکان و پرورش دهندگان خودشان در کنار هم به جمع آوري پيشينه اين اسبها بپردازند و بعد نتيجه را جمع بندي شده براي ثبت نهايي به مراجع مربوطه بفرستند.
براي يک نژاد نازپرورده خارجي که پيشينه اش در ايران يک سوم اسب کرمان هم نيست کارها بسيار راحتتر در حال پيگيري ست.اما اسب هاي ما نيز مانند خودمان سرد و گرم روزگار چشيده اند. هراسي از سختي ها ندارند. زير تيغه آفتاب و روي زمين هاي سنگلاخ از کوه و بيابان ها پابه پاي ما گذر کردند و اکنون که به ما نياز دارند ما به پاي آن ها مي ايستيم.
جاسم – توليد مرکز پرورش اسب راين
چرا 50% – 25% و 5 الي 7 نسل ؟
توليد کنندگان سنتي و متخصصان علم ژنتيک بر سر اين موضوع توافق دارند که براي يک اسب بين 5 تا 7 نسل زمان لازم است تا تغييري در خط خوني اسب ها به يک ثبات برسد.
کوروس خان عامري در مصاحبه اش با من گفت که از قديم ميگفتند که يک اسب 5-7 نسل ممکن بود به قبلش برگردد اما بعد از اين ديگر احتمالش خيلي کم بود که به قبلش برگردد.اصلاح نژاد در زمان قديم اينگونه انجام مي شد.
علي بن طريف نيز در راستاي اصلاح نژادي که مير ها براي خرسان هايشان به کار مي بردند مي گويد که ميرها بعد از دو نسل براي حفظ صفت هاي خوب، ماديان هايشان را با سيلمي از خط خوني خودشان مي کشيدند و نمي گذاشتند تا اين صفت ها بيشتر از سه چهار نسل از خط خوني دور بماند تا ضعيف شود و احتمال ظهورش کم شود.
در علم ژنتيک نيز ثابت شده است که اگر يک صفت خوب بين 5 تا 7 نسل نگهداري نشد بسيار احتمال بروز آن صفت کم خواهد شد و ظهور يک صفت بد اگر در همين مدت کنترل شد احتمال بازگشتش در توليدات بعدي بسيار پايين مي آيد.
در حال حاضر به دليل کمبود ذخاير ژنتيکي و آميزش اين اسب ها با نژادهاي ديگر براي گله ي پايه اسب هاي با درصد خون 50 درصد نيز پذيرفته ميشوند. توليدات اين گله در صورت کشش با سيلمي و ماديان هاي تاييد شده در کتاب تبارنامه اين نژاد ثبت خواهند شد. تلاش بر اين اين است که خلوص براي توليدات آينده با گسترده شدن ذخيره ژنتيکي و کمتر شدن تلاقي هاي بين نژادي به 75 درصد برسد. از آنجا که اين تيپ ترکيبي ست، قرار بر اين شده که 25 درصد براي تلفيق با نژادهاي کرد ،دره شوري و اصيل خوزستان باز بماند (خون خارجي پذيرفته نخواهد شد).
اسب کرماني در حال حاضر در استان
در بخش قبلي مقاله به وضعيت اسب کرماني در شهرهاي بم، راين و ريگان به تفضيل پرداخته شد.
رفسنجان
همچنان که کوروس خان عامري گفت رفسنجان شهري ست که ميزبان بسياري از اين اسب هاست. اگر بيشتر اين اسب ها در بم توليد شدند، رفسنجان خاکي ست که در پرورش اين اسب ها نقش مهم و غير قابل انکاري داشته است. طوفان کره عقاب عامري در رفسنجان نگهداري مي شود. عقاب نوري و شوبير از سيلمي هاي نامدار اين نژاد نيز در اين استان هستند. ماديان مخمل يکي از دو ماديان مستقيم باقيمانده از خون عقاب عامري نيز. فرخ و بازماندگان اسبهاي اين خط خوني در رفسنجان در دست ندارم. بخصوص ماديان هاي پايه اي که اينجا و آنجا در باشگاه ها نگهداري مي شوند نياز به شناسايي دارند زيرا که نقش بسيار مهمي را در گسترده کردن ذخيره ژنتيکي اين نژاد بر عهده دارند. بسيار اميدوارم با پيگيري جريان ثبت اسبها و تبارنامه بسياري از اين اسب ها شناسايي شده و نام و مشخصاتشان در اختيار دوستداران و علاقمندانشان قرار بگيرد.
اين يک حقيقت است که تمام شهرهاي اين استان پهناور در جايگاه خودشان براي حفظ اين نژاد تلاش کرده اند، اما به نظر مي رسد نام دو شهر بم و رفسنجان بيشتر به چشم مي خورد. بم در توليد و رفسنجان در پرورش و نگهداري. بسيار اميدوارم با ادامه پژوهش ها به نام هاي شهرهاي ديگر نيز بيشتر و بيشتر بربخورم که اين اسب و اين خون از اين منطقه جدا نيست.
اگر عمري باشد و سعادتي در سال آينده حتما سر فرصت از اين اسب ها در رفسنجان ديدن خواهم کرد. با بزرگان و قديمي ها چند کلمه اي صحبت خواهم کرد و در يک مقاله جداگانه به طور مفصل به اسب و اسبداري در شهر رفسنجان خواهم پرداخت.
(ناگفته نماند که تعدادي ماديان هم اينجا و آنجا ديده ام. يک ماديان مسن و زيبا هم در بوشهر نزد آقاي ابوذر غفاري ست.اين ماديان از عقاب نوري آبستن است. اگر درست به ياد بياورم و يکي هم در يکي از باشگاه هاي خصوصي در استان فارس.)
کرمان
در حال حاضر جز باشگاه سيف و الماس کوير موفق به بازديد از باشگاه ديگري نشدم. در باشگاه الماس کوير بيشتر اسب ها خارجي و پرشي و در يک اصطبلش اسب هاي عرب نگهداري مي شوند. اين باشگاه پتانسيل خوبي براي برگزاري مسابقات دارد.
هنوز نتوانسته ام اسبي از خط خوني اسب هاي کرماني را در کرمان پيدا کنم. بسيار اميدوارم که با پيشرفت کار تبارنامه اسب کرمان اگر اسبي از اين خط خوني در کرمان موجود است شناسايي شده تا بتوانم براي ديدن آن و صحبت کوتاهي با مالک به آنجا بروم.
تنها يکي از کره هاي نسمان سيلمي دره شوري که کره مراد و ماديان ليلي ست را در باشگاه سيف ديدم. ترلان کره نسمان و آهوست. اين سيلمي دره شور خوش اخلاق و مطمئن و خوش حرکت است. آهو يک ماديان دره شوري ست. نکته جالبي که در مورد اين وجود دارد زمين گذاشتن کره هاي نر است. گويا از او هيچ کره مادياني به جا نمانده است و تمامي کره هاي او نر هستند. نسمان از دره شوري هاي توليدي استان است که از تلاقي اش با ماديان جمال خاتون از ماديان هاي کرماني يهودا توليد شده است. و ماديان ليلي ( که معروف به ماديان کمر زينِ کله قوچي ست) ممکن است از اسب هاي کرماني خون داشته باشد.(براي تاييد يا رد اين حرف به تحقيق و زمان بيشتري احتياج دارم اما حقيقتي ست که با توجه به شهرت ماديان دور از ذهن به نظر نمي رسد. متاسفانه هنوز نتوانسته ام عکسي از اين ماديان پيدا کنم). از نسمان کره هاي ديگري نيز در استان وجود دارد که مي بايست در مورد پيشينه ي مادران آن ها کمي پرس و جو و تحقيق انجام دهم.
در منطقه کرمان و براي اسب هاي کرماني اهميت سيلمي بيشتر از ماديان به حساب مي آيد به خاطر همين بيشتر ثبت و ضبط ها و خاطره ها بيشتر روي پدر توليدات متمرکز است تا مادرانشان و همين باعث مي شود تا پيگيري پيشينه و مشخصات ماديان هاي قديمي و يا حتا مادر بسياري از نريان هاي جوانتر با سختي بيشتري همراه باشد.
براي بازگرداندن اهميت ماديان و حفظ نام و پيشينه اش علاوه بر ثبت، پيشنهادي به کارگروه اسب کرمان داده ام که در کشور لهستان انجام مي شود. در صورت تاييد شدن آن توسط اعضا آن را در مقاله هاي ديگر اسب کرمان مطرح خواهم کرد.
فعاليت هاي اخير استان
از فعاليت هايي که در دو سال اخير در استان انجام شده مي توان به برگزاري يک مسابقه زيبايي و دو مسابقه شو سواره اسب هاي فلات مرکزي ايران امسال در رفسنجان و دو مسابقه زيبايي اسب عرب در کرمان اشاره کرد. همچنين مي توان به برگزاري کلاس هندلري جرارد پتي هندلر معروف بين المللي نيز که سال گذشته در شهر رفسنجان اشاره کرد.
مسابقه شو سواره شهريورماه رفسنجان
باشگاه الماس کوير کرمان باشگاه زيبايي ست که توانايي برگزاري مسابقات زيبايي و پرش را به خوبي دارد. باشگاه آقاي سيف از ديگر باشگاه هاي زيباي شهر کرمان است (سر فرصت در مقاله اي ديگر به طور مفصل از ديدارهايم از باشگاه هاي کرمان و رفسنجان خواهم نوشت).
رفسنجان همچنين داراي محل بسيار مناسبي براي برگزاري مسابقات است. اين محل که در موزه رياست جمهوري واقع شده است از اندازه مناسب و محلي بسيار قابل دسترس برخوردار است. علاقه مردم استان به شوهاي سواره و هنر سواري مثال زدني ست. بسيار به ندرت شاهد رفتار بدي با اسب ها بوده ام. برخورد تماشاگران، هندلرها و سوارکارهاي استان نيز بسيار محترمانه و قانون مدار است. چندين بانوي جوان فعال را در اين استان مي شناسم که در کادر مسابقات زيبايي و سواره توانايي هاي خوبي از خود نشان داده اند و مورد حمايت مردم و مسئولين هستند. هميشه مورد لطف و محبت مردم اين استان قرار گرفته ام از زماني که نگارش مقاله هاي اسب کرمان را شروع کرده ام مردم اين استان عکس هاي قديمي که از اسب هاي اين استان دارند براي من مي فرستند و در انجام مصاحبه ها بسيار با من همکاري کرده اند. بسياري از آن ها حتا اسب هاي زير خاکي اشان را به من نشان داده اند که بنا به اعتقادشان اجازه عکس گرفتن نداشتم. در مسابقه هاي شوهاي سواره که به عنوان دي سي جز کادر بودم رفتار مالکان و سوارکاران بسيار خوب، محترمانه و قانون مدار بود.
اينروزا با توجه به فعاليت در کارگروه اسب کرمان بيشتر توجه و تمرکزم روي اين اسب هاست اما حقيقت اين است که در اين استان اسب هاي زيباي ديگري نيز وجود دارند. اگر عمري باشد و سعادتي در اواخر فروردين سال آينده بازديدي از تعدادي باشگاه هاي رفسنجان و کرمان خواهم داشت و در مقاله اي ديگر مفصل درباره ي ديگر اسب ها خواهم نوشت. سمنگان ماديان زيبا از انگشت شمار باقيماندگان مستقيم از مبارک، ترلان سيلمي دره شور از نسمان- آهو، طوفان کره عقاب عامري، سلطان گنبد، امانوس و…
در رفسنجان چند فروشگاه لوازم سوارکاري نيز هست که متاسفانه هنوز موفق به سرزدن به تمام آن ها نشده ام. اين شهر از نظر تهيه دارو و مکمل و لوازم سوارکاري و حتا مکمل ها لوازم جانبي و داروهاي پت شاپ نيز کاملا تامين شده است و به بسياري شهرهاي اطراف و جنوبي تر نيز خدمات دارويي ارائه مي کند.
شنيده ام که در اقدامي جالب شهرداري رفسنجان براي نصب مجسمه هاي اسبهاي نامي استان در يک ميدان دست به برگزاري جلسات همفکري زده است. نام تعدادي از اين اسبها را اگر به خاطر بياورم… اسب عرب وارداتي مانند امانوس، سلطان گنبد از نژاد کرد، سلطان از اسب هاي بومي، قانا اسب اصيل خوزستان و عقاب نوري اسب کرماني. از پيشرفت و روند کار در حال حاضر اطلاعي ندارم. اما از آنجا که استان کرمان ميزبان اسب هاي بسياري از تيره هاي مختلف است ساختن يک ميدان بزرگ با يک نماد از هر نژاد مي تواند ايده بسيار جالب و ماندگاري باشد.
پي نوشت:
1- جلسه حمايتي مردمي اسب کرمان با تلاش و همکاري خانم مرضيه شادروان(کانون تبليغاتي نقش ماندگار)، صالح شادروان، عرفان ميرزايي و نازنين عامري صورت گرفت .
2- هماهنگي با بزرگان و ميزباني اين جلسه توسط آقاي امير بهزاد بهزادپور و حميد نوري انجام شد. بزرگان در انجام دعوت ها پيگيري ها و تماس ها و حضور گرمشان در جلسه به همکاري پرداختند. هيچ نيرويي قويتر از مردم نيست و اين مردم نشان دادند که آماده انجام يک حرکتند.
3- از تمام مالکان و علاقمنداني که بعد از جلسه با کارگروه تماس گرفتند کمال تشکر را داريم.
4- ديار کرمان سزاوار بهترين هاست. اميدواريم تا اين حرکت با پشتيباني بزرگان و مردم گوشه اي از تاريخ پربار اين خاک بنشيند تا آيندگان بدانند که مردم کرمان همچنان اهل پاسداري از ميراث هاي اين خاک هستند.
5- در يک برنامه بازديد دو يا سه روزه در اواخر فروردين سال آينده از چندين باشگاه در رفسنجان و کرمان ديدن خواهم کرد و باقي مصاحبه ها را انجام خواهم داد و در طي مقاله اي جداگانه به آن ها خواهم پرداخت. تمامي اطلاعات اسب هاي کرمان را نيز جمع آوري و طبقه بندي خواهم کرد و در بخش بعدي سري مقاله هاي اسب کرمان از آن ها استفاده خواهم کرد.
6- مايلم همينجا از تمام مردم اسب دوست و اسبدار که در اين مدت در شناسايي عکس هاي قديمي بي نام و نشان در صفحه شخصي اينستاگرام من همکاري کردند و يا با فرستادن عکس هاي قديمي اسب هاي ايراني که در آلبوم هاي خود داشتند در شکل گيري آلبومي از عکس هاي قديمي و باارزش همکاري کردند مراتب تشکر خود را اعلام کنم. هر عکسي که اين دوستان با کمک هم شناسايي کردند از يک عکس بي نام و نشان به يک سند تاريخي در راه بازگرداندن جايگاه واقعي اسب هاي ايراني خواهد بود و از عکس هاي فرستاده شده در مقاله ها و تحقيقاتم استفاده خواهم کرد. گزيده اي از اين عکس ها را روي پيجم گذاشته ام تا علاقمندان ديگر نيز بتوانند از آن ها استفاده کنند.بخصوص اسب هاي فلات مرکزي ايران و اسب هاي کرماني که در اين ميان شناسايي شدند مانند شمشير، سالار اصلي و… ميتوانند در اين برهه از زمان بسيار کارآمد باشند.
از لطف و توجه اين مردم بسيار سپاسگزارم.
نویسنده؛ ماندانا خطیر
