در بسياري از كشورهاي جهان من جمله ايالات متحده آمريكا جوامع اصلاح نژاد و توليد مثل دام يا مراكز داراي فرمهايي مستعد وجود دارند كه سوابق اسبها را ميتوان در آن نگهداري كرد و از اين طريق اسبهاي اصيل و رجيستر را معرفي كرد.
سوابق توليدمثل و توليد هم براي نريان و هم براي ماديان حفظ ميشود. لازم به ذكر است كه اين فرمها در هر منطقه با منطقه ديگر در جامعهاي نسبت به جامعه ديگر فرق ميكند. اطلاعات تيپي كه حفظ شده، براي نريان شامل نام نريان يا سيلمي و شماره ثبت علامتهاي مشخصه است.
همچنين در اين فرمها نام صاحب ماديان، نرمان توليدمثل ماديان به تاريخ سرومس (جفتگيري) نام ماديان، نژاد، شماره ثبت، همچنين سوابق تيپي كه حفظ شده در مورد ماديانها شامل تاريخ تولد، پدر يا Sire مادر يا Dam، تعداد دفعات آبستني، تعداد كرههاي متولد شده زنده از اين ماديان و سوابق ظاهري كرههاي آن.سوابق بهداشتي نيز غالباً در مورد سوابق ماديانها حفظ ميشود.
ارزيابي تيپ
اهميت و اهداف ثبت مشخصات و ركورد:
اهميت استفاده از يك سيستم جامع براي تعيين هويت وشناسايي يك اسب از بين هزاران اسب زماني مشخص ميگردد كه بخواهيم اسبي را انتخاب یا شناسايي كنيم یا بخريم و يا بفروشيم. در سيستمهاي جديد شماره رمز يا كد شناسايي است پس از تعيين هويت به كامپيوتر داده ميشود. با استفاده از اين اطلاعات كارت تعيين هويت اسب نيز صادر ميگردد.
يك كارت هويت اسب شامل شماره تعيين هويت اسب يا كد شناسايي به نام، نشاني، صاحب اسب، نژاد، جنس، رنگ، علائم سفيد يا لكهاي سفيد white marking شماره دفتر ثبت نژاد يا Breed Registry، داغ، نشان خالكوبي، وضعيت دنداني، نوع پيچش مو (خوشه) Hair whorl pathern و ساير مشخصات هستند.
لازم به ذكر است كه براي تعيين هويت از روشهاي مختلفي استفاده ميشود و نميتوان صرفاً به يك روش اتكا كرد.
داغ گرم يا Hot Branding
جنس آهن هست يا روي آتش يا با استفاده از انرژي برق كاملاً داغ ميشود و با استفاده از آن براي شمارهزني و ايجاد علامت خاصي روي بدن اسب استفاده ميشود.
معايب داغ گرم:
1ـ داغ گرم براي اسب دردناك است
2ـ با شمارهها يا حروف بزرگ كه بتوان آنها را از فاصله دور خواند اطلاعات محدودي را ميتوان روي بدن اسب ثبت كرد.
3ـ داغ گرم براي مزارع يا فارمهاي پرورش اسب استفاده ميشود ولي در سيستم كلاسيك از داغ گرم استفاده نميكنند.
روش دوم براي ثبت علائم ظاهري
داغ زني سم Hoof Branding:
عبارت است از ثبت داغ روي ديواره سم از شمارههايي از جنس آهن استفاده ميشود كه كوچك هستند. مشخصات شماره موردنظر را روي ديواره سم ايجاد ميكنند اين روش همان عيب داغ گرم را دارد. در عوض هيچگونه درد و بيقراري در اسب ايجاد نميكند.
عيب ديگر هر 6 ماه، 7 ماه يكبار بايد عوض شود يا تجديد شود چون سم رشد ميكند و يا در معرض اجسام خارجي (سنگ و…) بيشتر قرار ميگيرد.
ثبت علائم ظاهري اسب يا signalment:
منظور از اين روش ثبت كليه علائم و رنگهاي طبيعي اسب است. اين علائم شامل رنگ صورت و پا، خطوط پشت، رنگ بدن اسب و پيچش موها ميباشد. اين مشخصات در دفتر ثبت نژاد ثبت ميشوند. استفاده از اين سيستم احتياج به مشاهده كنندگان ماهر، هنرمندان خوب، تغيير مناسب رنگ و صداقت دارد.
خالكوبي Lip tattoo:
اين روش عبارت است از به جا گذاشتن يك رنگ ثابت و پاك نشدني روي بافتهاي زيرپوست در سطح داخلي لبهاي اسب كه سالهاي زيادي مورد استفاده اسبداران و بخصوص مداحبان اسبهاي مسابقه بوده است. اين روش داراي نواقصي از جمله محدود بودن اطلاعات قابل ثبت روي لبها ميباشد.
خالكوبي لبهاي كره اسبها به دليل كوچك بودن سطح لب به مراتب محدودتر است علاوه بر خالكوبي اسبهاي جوان به مرور محو ميشود و نيز به دليل استفاده از شمارههاي ميخي شكل يا ميخدار احتمال انتقال بيماري و بخصوص كمخوني عفوني افزايش مييابد. از سوي ديگر پرتو اشعه ليزر ميتواند خالكوبي لب را به طور كلي محو كند.