بطور کلی خروج کره اسب قبل از زمان قانونی وقوع زایمان و در هر مرحله از آبستنی، سقط جنین نامیده می شود.
از آنجا که سقط جنین می تواند زیانهای اقتصادی فراوانی به صنعت دامداری و اسبداری وارد سازد ، لذا شناسائی عوامل مولد سقط جنین در دامها و بخصوص در مادیان و بکارگیری روشهای لازم در جهت پیشگیری و کنترل آن از اهمیت بسزائی برخوردار می باشد.
در این مقاله بطور اجمالی به بررسی عوامل مولد سقط جنین در مادیان می پردازیم.
بطور کلی می توان عوامل مولد سقط را به دو گروه عفونی و غیر عفونی تقسیم نمود.
شایعترین عامل سقط جنین در مادیان آلودگی به «هرپس ویروس نوع یک» (عامل مولد بیماری رینوپنومونی اسب) می باشد. این سقط ها بطور غالب در اواخر دوره آبستنی بوقوع می پیوندد و همراه با عفونتهای تنفسی نمی باشد. ویروس مولد «تورم سرخرگی اسب» از دیگر عوامل مولد سقط مادیان می باشد .
هر چند که میزان فراوانی و اهمیت آن نسبت به عامل سقط جنین هرپس ویروسی کمتر می باشد ولی اخیراً بعنوان یک مشکل در بعضی از اسبداری های دنیا مطرح می باشد.
قابل ذکر است که در بعضی کشورها واکسنهای قابل دسترس و مؤثری برای پیشگیری از هر دو عامل ویروسی مولد سقط موجود است.
سقط جنین های انفرادی در مادیان همچنین در اثر ابتلاء به عفونتهای قارچی و باکتریائی جفت (Placenta) بوقوع می پیوندد. این عامل از طریق محیط و پس از عبور از قسمتهای انتهایی دستگاه تناسلی (سرویکس: دهانه رحم) وارد رحم شده و پس از تکثیر و ایجاد اشکال در تبادلات خونی و اتصالات رحم و جفت موجب سقط می گردند.
از مهمترین عوامل باکتریائی مولد سقط در اسب می توان «استرپتوکوکوس زواپید میکوس»، «اشرشیا کلی»، «کلبسیلا پنومونیه» و «استافیلوکوکوس آرئوس» را نام برد. از عوامل قارچی مولد سقط جنین در مادیان نیز می توان به گونه های قارچی «موکور» و «آسپرژیلوس» اشاره کرد .
بسیاری از آبستنی های دوقلو در مادیان نیز منجر به سقط می شوند. بنظر می آید که ناکافی بودن اتصالات جفت و متعاقباً اختلال در تغذیه جنین عامل سقط باشند. جهت پیشگیری از این موارد می توان با دست یکی از دو جنین (کوچکتر را) در طول مراحل اول آبستنی (روزهای 25-22) پس از تائید وجود دو جنین در رحم با سونوگرافی (با استفاده از امواج Ultera sound) یکی از دو جنین را خرد کرده و از بین برد.
در ضمن چرخش بند ناف را بعنوان یکی از عوامل رایج سقط در مادیان در نظر می گیرند. قابل ذکر است که کمبود غذائی و عدم تعادل بین مواد معدنی (مثل کلسیم و فسفر) و همچنین ضربات مکانیکی نیز عوامل دیگر سقط در مادیان می باشند.
همچنین آلودگی به بعضی از گونه های سالمونلا و همچنین بروسلوز (بروسلا آبورتوس) بخصوص در مناطقی که اسب ها با گاو به چرا می روند نیز از سایر عوامل مولد سقط در مادیان بشمار می روند.
البته می توان با بهبود اصول بهداشتی در اسب داریها و تغذیه مناسب و درمان بیماریهای دستگاه تناسلی قبل از جفتگیری و با توجه باینکه بعضی از اختلالات کروموزومی در اوایل آبستنی می تواند باعث سقط جنین شوند با بکارگیری نریان پاک از عفونت و مناسب از نظر اصلاح نژاد جلوی بسیاری از سقط جنین ها را گرفت.
همچنین با جدا نمودن مادیانها در اواخر آبستنی و قرار دادن آنها در باکسها و اصطبلهای با فضای کافی و بهداشتی امکان بروز سقط جنین های مکانیکی را کاهش داد.
در صورتیکه یکی از مادیانهای شما دچار سقط گردید بلافاصله جنین و پرده های جفت را به نزدیکترین آزمایشگاه دامپزشکی جهت شناسائی عامل مولد سقط برده و اصطبل را سریعاً ضد عفونی نمائید و مادیان سقط کرده را سریع از بقیه مادیانها جدا کنید.
در صورتیکه واکسنهای قابل دسترسی جهت کنترل و پیشگیری از سقط جنین در دامپزشکی منطقه موجود می باشد سریعاً بقیه مادیانهای واجد شرایط را واکسینه نمائید.
مبارزه با بیماریهای انگلی اسب ها بطور دوره ای و رفع نیازهای غذائی مادیانها از نظر مواد ویتامینی، مواد معدنی و پروتئینی در اواخر آبستنی می تواند باعث تولد کره های سالم و قوی شود.
